Zapewne wiele osób zetknęło się kiedyś w kontekście uzależnień z dość skomplikowanym słowem ‘benzodiazepiny’. Czym zatem są? Czy są to narkotyki? Czy można się od nich uzależnić? W naszym najnowszym artykule wyjaśniamy, kiedy są stosowane, jaki jest ich mechanizm działania, jakie zagrożenia ze sobą niosą oraz gdzie szukać pomocy, jeśli u bliskiej nam osoby zauważymy oznaki uzależnienia.

Benzodiazepiny, czyli leki benzodiazepinowe

Grupa leków o działaniu przeciwlękowym, uspokajającym, nasennym i przeciwdrgawkowym. Nie są zaliczane do narkotyków, ale mają ten sam mechanizm uzależniający, którym charakteryzują się m.in. kannabinoidy czy opioidy. Stosowane są powszechnie do doraźnego leczenia nasilonego lęku, bezsenności czy łagodzenia objawów odstawiennych w alkoholizmie. Niestety, systematyczne i długotrwałe zażywanie benzodiazepin może prowadzić do silnego uzależnieni apsychicznego i fizycznego, a jego nagłe odstawienie może spowodować wystąpienie niebezpiecznych dla zdrowia i życia objawów abstynencyjnych.

Zastosowanie medyczne

Benzodiazepiny stosowane są powszechnie do doraźnego leczenia nasilonego lęku, bezsenności, łagodzenia objawów odstawiennych w alkoholizmie, w przygotowaniu do zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych czy rekonwalescencji pooperacyjnej. Znajdują także zastosowanie w leczeniu stanów zwiększonego napięcia mięśniowego oraz pomocniczo jako leki przeciwdrgawkowe w leczeniu niektórych typów padaczki.

Benzodiazepiny stosowane są w medycynie od lat 60. ubiegłego stulecia. Obecnie jako alternatywę zapisuje się pregabalinę oraz leki antydepresyjne.

Leki z grupy benzodiazepin sprzedawane są tylko i wyłącznie na receptę. Przepisywane są przez psychiatrę lub lekarza rodzinnego.

Ryzyko

Mimo że leki z grupy benzodiazepin sprzedawane są tylko i wyłącznie na receptę, dostępne są również na czarnym rynku. Zwiększa to więc ryzyko zastosowania środków nieznajomego pochodzenia i składu, co z kolei potęguje zagrożenie wystąpienia poważnych konsekwencji dla zdrowia i życia.

Ogólnie należy unikać stosowania benzodiazepin w leczeniu przewlekłym, z uwagi na wzrost tolerancji i związany z tym spadek skuteczności terapeutycznej. Systematyczne i długotrwałe zażywanie benzodiazepin (ponad miesiąc, codziennie) może prowadzić do silnego uzależnienia psychicznego i fizycznego, zwłaszcza u osób z tendencją do uzależnień.

Szczególnie niebezpieczne w przypadku przewlekłego stosowania benzodiazepin jest zjawisko tak zwanego odbicia, polegające na tym, że po odstawieniu leku objawy, które on zmniejszał, nierzadko wracają z nasileniem o wiele większym niż przed farmakoterapią. Zjawisko to szczególnie utrudnia odstawienie benzodiazepin.

Samo odstawianie musi odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarza, z uwagi na ryzyko wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia i życia objawów abstynencyjnych (lęk, niepokój, drażliwość, zaburzenia łaknienia, bezsenność, wymioty, zaburzenia widzenia, skurcze mięśniowe, napady drgawkowe, zespół majaczeniowy).

Benzodiazepiny powinny być szczególnie ostrożnie stosowane u osób w wieku podeszłym, ponieważ obniżają sprawność psychomotoryczną, co objawia się zwiększonym ryzykiem upadków, możliwym pogorszeniem pamięci krótkotrwałej i zaburzeniami funkcji kognitywnych (poznawczych).

Działania niepożądane

Do najczęściej występujących objawów niepożądanych, których częstość występowania koreluje zwykle z zastosowaną dawką należą: senność, zaburzenia koordynacji ruchowej, amnezja, osłabienie siły mięśniowej. Inne rzadziej występujące objawy to: oczopląs, bóle głowy,  obniżenie libido, drżenia mięśniowelergia skórna.

Leki z tej grupy mają także pewien wpływ na fazę snu REM. Spłycają tę fazę czwartą snu oraz przy odpowiednio długim okresie zażywania wydłużają całkowity czas snu.

Stosowane w czasie ciąży przenikają przez barierę łożyskową. Ich działanie objawia się wtedy zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia rozszczepu podniebienia. Natomiast zażyte przed porodem mogą być przyczyną zaburzeń oddychania dziecka.

W większych dawkach mogą być również powodem zatrucia. Objawy ostrego zatrucia są podobne dla wszystkich leków uspokajających. Są to: senność, osłabienie, oczopląs, podwójne widzenie, śpiączka, sinica, drgawki, spłycenie oddechu. Zatrucie ostre (wynik połączenia benzodiazepin z alkoholem lub innymi lekami) może być śmiertelne.

Uzależnienie

Do najczęstszych objawów uzależnienia od benzodiazepin należą:

• Przyjmowanie leku w większej dawce lub przez dłuższy okres czasu niż początkowo zamierzano.
• Poświęcanie sporo czasu na zdobycie leku, zastosowanie go i powrót do zdrowia po jego odstawieniu.
• Doświadczanie objawów odstawiennych, kiedy leku nie ma w organizmie.
• Potrzeba coraz większej dawki leku, aby osiągnąć pożądane efekty (tzw. tolerancja).
• Zmniejszona wydajność w domu, pracy lub szkole z powodu działania leku.

Zwróć również szczególną uwagę, jeśli bliska Ci osoba stosuje jeden z następujących leków: Lendorm, Halcion, Xanax, Lexotan, Nitrazepam, Signopam, Oxazepam, Veratran, Anxon ,Relanium, Valium czy Cloranxen.

Gdzie szukać pomocy

W przypadku uzależnienia od leków z grupy benzodiazepin bardzo ważna jest konsultacja z lekarzem odnośnie procesu odstawienia. Jednocześnie niezbędna będzie psychoterapia w celu poradzenia sobie z mechanizmami uzależnienia. Pomocny jest również detoks, który oczyszcza i wzmacnia organizm.